'Ma pansa'
'Tula'
Zwarte verzetshelden
Zwarte verzetshelden uit de koloniale- en slavernijgeschiedenis
Tot slaafgemaakte mensen hebben zich vanaf het begin verzet tegen slavernij. Verzet in allerlei vormen. Een eigen taal, religie eet- en muziekcultuur werden stiekem behouden. Daarnaast was er stil verzet bijvoorbeeld door het werk opzettelijk niet goed te doen. Het meest zichtbare verzet was de eigen vrijheid terugeisen d.m.v. vluchten zoals de Marrons gedaan hebben.
Marrons
In Suriname vlucht 5-10% van de tot slaaf gemaakten naar de oerwouden om in vrijheid een nieuw leven op te bouwen. Diep in de oerwouden ontstaan verschillende Marrongemeenschappen die nog steeds in Suriname bestaan. De cultuur, taal en gebruiken zijn gebaseerd op hun Afrikaanse roots.
Ma Pansa strategische Marronvrouw
Ma Pansa is de oermoeder van de Marrongemeenschap Saramanakers. Zij vluchtte van de plantage en nam rijstzaden in haar vlechten mee. Hierdoor kunnen de marrons ook rijst verbouwen. Ma Pansa is ook een belangrijke adviseur geweest in de strijd tegen het koloniale leger. De Saramanakers sluiten in 1762 een vredes verdrag met de Nederlandse overheersers.
Boni de sterke Verzetsleider van de Marrons
Bijna 100 jaar voor afschaffing slavernij, strijdt de succesvolle Marronleider Boni [Spreek uit Bonnie ], tegen het Nederlandse Koloniale leger. Hij wordt in het oerwoud, bij de Marrons als vrij persoon geboren. Na misbruikt te zijn vlucht Boni’s moeder zwanger van de plantage omdat ze niet wil dat haar kind in slavernij moet leven.
De volwassen Boni zorgt ervoor dat verschillende Marrongemeenschappen zich verenigen en voert zo’n 30 jaar een slimme guerillastrijd vanuit Fort Boekoe. Het koloniale bewind heeft veel last van het Marronverzet, steeds meer personen ontvluchten de plantages en sluiten zich bij de Marrons aan. Fort Boekoe is bewapend en zeer goed verstopt, in een moerasachtige omgeving. Onder grote druk van de Nederlandse gouverneur vermoordt een andere Marron kapitein Boni in 1793. Andere bekende Surinaamse verzetshelden zijn Baron, Jolicoeur en Anton de Kom.
Tula een intelligente verzetsstrijder van Curaçao
Onderdeel van de gemaakte excuses voor het slavernijverleden van Nederland december vorig jaar is het eerherstel van de Curaçaose vrijheidsstrijder Tula. In 1795 is Tula de leider van de opstand op plantage Kenepa. Frankrijk schaft in 1794 slavernij af. Nederland wordt op dat moment door de Fransen bezet. Aangezien Franse wetten in Nederland golden, wil Tula in gesprek over de werkomstandigheden en slavernij op Curaçao. Hij vertegenwoordigt een groep van zo’n 2000 tot slaafgemaakte personen. Het gouvernement gaat niet in gesprek maar slaat de opstand met geweld neer. Tula wordt verraden, gevangen genomen en gemarteld met zijn dood tot gevolg. Tula wordt jaarlijks tijdens dia di Tula, op 17 augustus in Nederland en op Curaçao herdacht.
Anton de Kom rechtvaardigheid boven alles
Anton de Kom is een Surinaamse antikoloniale schrijver, activist en WOII verzetsheld geboren in 1898. In 1921 arriveert hij in Nederland en wordt handelaar in koffie en thee. Hij trouwt met Petronella Borsboom en krijgt 4 kinderen in dit gemengde huwelijk. Vanwege de geringe kennis over het slavernijverleden van Nederland begint hij lezingen hierover te geven. Zowel de oma als vader van Anton waren in slavernij geboren. Vanwege het ziekbed van zijn moeder emigreert het gezin begin jaren dertig naar Suriname. Daar richt hij een adviesbureau op voor Javaanse contractarbeiders. Zijn bijnaam is ‘papa De Kom’. Uit angst voor verzet van de contractarbeiders nemen de Nederlandse autoriteiten hem gevangen in 1933. De massale steunbetuiging wordt hardhandig neergeslagen door de politie met 2 doden en 22 gewonden tot gevolg.
Omdat de autoriteiten niet weten wat zij met De Kom aan moeten, wordt hij verbannen naar Nederland. Hier schrijft het boek 'Wij slaven van Suriname' (1934) een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. Ook is het het 1e Surinaamse (geschiedenis)boek geschreven vanuit een antikoloniaal perspectief. Rechtvaardigheid is zeer belangrijk voor De Kom. In WOII sluit hij zich aan bij het verzet. In 1944 wordt hij opgepakt, komt in concentratiekamp Sandbostel en overlijdt helaas vlak voor het einde van de oorlog, 24 april 1945. In 2020 krijgt Anton de Kom als eerste Surinamer een plek in de Canon van Nederland.
'Boni'
'Anton de Kom'
'Geen volk kan tot volle was dom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft.'