Geef ik het juiste ‘taalgereedschap’? Inclusieve werkvormen en tools lees- en schrijfvaardigheid
Werkgroep Taalontwikkelend lesgeven
Marina Admiraal, docente Nederlands (schrijf- en leesvaardigheid) en NT2 van de afdeling Taal & Toelating van Hogeschool Rotterdam, neemt een aantal taalfrustraties onder de loep. Ook reikt ze praktische tools en werkvormen voor lees- en schrijfvaardigheid aan. Probeer ze eens uit.
Marina Admiraal
Onderzoeken, reflecteren, plannen, in projectgroepen samenwerken en netwerken. En daarnaast academische lees- en schrijfvaardigheid ontwikkelen. Het is beslist geen gemakkelijke opgave, de overgang van een vo- naar een hbo-cultuur.
Als docent word ik veelvuldig ondergedompeld in onderwijskundige beleidsteksten:
Taal integreren in de les…Goede feedback geven op het taalgebruik van je student…Academische lees- en schrijfvaardigheid bevorderen...van 3F naar 4F. Inclusief onderwijs bieden, meertaligheid bewust inzetten…
Het zijn mooie woorden. Maar hoe doe ik dat nu in de praktijk? Hoe word ik als docent geïnspireerd om academische taalontwikkeling een plek te geven in mijn (vak)les, bij voorkeur op een praktische, speelse manier? Hoe maak ik mijn werkvormen inclusief? Daaruit volgt een andere, belangrijke vraag: wil ik dat eigenlijk wel? De student, die moet immers met zijn taalvaardigheid aan het werk! Laten we daarom eerst een paar frustraties onder de loep nemen.
Drie frustraties onder de loep
1. ‘Mijn leerling/student doet niets met mijn feedback.’ Er zijn vier barrières voor het goed opvolgen van feedback:
- Een gebrek aan besef wat de feedback betekent.
- Gebrek aan kennis, wat ermee te doen.
- Onbruikbaarheid van de feedback (de toets is al achter de rug)
Enkele tips voor het geven van effectieve feedback:
- Maak verwachtingen helder: opvolging, groei en (nieuwe) leerdoelen.
- Geef gefaseerd feedback op meerdere momenten.
- Gebruik goede (en minder goede) voorbeelden. Bespreek het verschil in kwaliteit.
- Leer studenten feedback positief te ontvangen en vier hun vorderingen.
2. ‘Mijn leerling/student levert een 1e versie in vol spelfouten!’ Schrijven is een proces. Iedere fase vraagt om andere vaardigheden. Zo let je bij een ruwe eerste versie van je student, het tekstontwerp, vooral op de kwaliteit van de inhoud en opbouw. Het redigeren, waarbij je o.a. de taalverzorging aanscherpt, gebeurt pas in een volgende fase. Lees hier meer over de zeven stappen van het schrijfproces.
3. ‘Mijn leerlingen/studenten lezen niet.’
Actieve verwerking van lesstof gaat niet vanzelf. Parafraseer, doe hardop een leesstrategie voor, beoordeel en stimuleer een kritische houding: leer hen de juiste leesvragen te stellen. Hier vind je een aantal belangrijke tools voor leesvaardigheid.
Bovendien vraagt het integreren van literatuur in de wereld van je student om context. Context die je op veel manieren kunt geven. Bijvoorbeeld zo:
a) Verbind het woord ‘weerstand’ van thuis met hetzelfde woord in de natuurkundeles.
b) Geef altijd inhoudelijke opdrachten met een duidelijk leesdoel:
niet: ‘lees hoofdstuk 3 en doe de opdrachten.’
maar: ‘formuleer n.a.v. hoofdstuk 3 de belangrijkste kenmerken in je eigen woorden.’
c) Maak relaties duidelijk tussen de lesstof en leer- en toetsdoelen van je vak. Leg ook uit wat de relatie is tussen bijvoorbeeld het boek, aangereikte artikelen en de lesinhoud. Koppel de stof aan voorkennis van studenten en plaats de literatuur in de context (bijvoorbeeld de actualiteit).
Werkvormen lees- en schrijfvaardigheid voor docenten vo en hbo
Je wilt dat leerlingen/studenten het juiste ‘taalgereedschap’ krijgen. Naast theoretische kennis zijn praktische tools en creatieve werkvormen onmisbaar. Werkvormen die je als vakdocent direct kunt inzetten in je onderwijs en waarbij aandacht is voor meertaligheid en Sense of Belonging. Immers, taal verbindt en identificeert. Kijk mee naar een aantal praktische werkvormen lees- en schrijfvaardigheid: opdrachten die je samen kunt doen of als opdracht, ‘exitkaart’, kunt meegeven voor een volgende les:
Wil je een werkvorm uitproberen? Maak eens een EXITKAART voor in je les.
- Wil je meer weten over deze TOL-werkvormen? Mail dan naar r.m.admiraal@hr.nl
- Ben je werkzaam bij Hogeschool Rotterdam en heb je interesse in een compleet pakket van inclusieve werkvormen, geïntegreerd in het propedeuse-onderwijs en gericht op ‘Thuiskomen in Taal’: het verbeteren van schrijfvaardigheid en Sense of Belonging? Mail dan naar 100-dagen-thuiskomen-in-taal@hr.nl.
Naar aanleiding van dit artikel kun je contact opnemen met de coördinator van de werkgroep TOL (Taalontwikkelend lesgeven): Carla Spek via c.a.spek@hr.nl.