Taal is cruciaal
Taalontwikkelend lesgeven (TOL)
Taalvaardigheid is van groot belang bij het leren voor een beroep en bij het vormen van de eigen professionele identiteit in de wereld van de 21e eeuw. Ook in de overgang van het voortgezet naar het hoger onderwijs speelt taalbeheersing een belangrijke rol. Leerlingen/studenten die taalvaardig zijn, lezen bijvoorbeeld sneller, leren sneller, kunnen zich zowel mondeling als schriftelijk beter uitdrukken en maken toetsen daardoor beter. Het stelt hen in staat om effectief te communiceren, teksten te begrijpen, schriftelijk werk van verzorgde kwaliteit te produceren en actief deel te nemen aan de les en samenwerking.
Taalgebruik
Greetje Kranenburg (docent biologie/NLT bij het Insula College in Dordrecht) laat leerlingen bij het profielwerkstuk werken met zelfevaluatieformulieren. Op deze formulieren kunnen ze hun scores invullen over taalgebruik en andere rubrics. Aan de hand daarvan kunnen ze zelf hun werk verbeteren en doen ze nieuwe ideeën op. “Het is belangrijk dat de leerling zelf weet waar hij of zij staat, niet de docent”, betoogt zij. “Opvallend genoeg zijn ze vaak kritischer dan ik.” Ter inspiratie deelt zij ook de rubrics voor de beoordeling van het PWS en van een mini PWS. Rubrics, met o.a. beoordeling op taalvaardigheid, zijn ook te vinden in het werkboek van de Leerlinghandleiding PWS (hoofdstuk 6: Evaluatie en beoordeling).
Taalvragen opzoeken
Hoe zwaar laat je schriftelijke taalvaardigheid meewegen en hoe beoordeel je het? Wim Jagtenberg (docent en stagecoördinator Creative Business bij Hogeschool Inholland) legt deze vraag op tafel. Stimuleer dat leerlingen zelf hun taalvragen opzoeken, tipt een deelnemer. Daarmee stimuleer je meteen de onderzoeksvaardigheden. De deelnemers aan deze tafel vinden dat de begeleidende docenten niet sterk op het redactiewerk moeten inzetten. Regel liever dat leerlingen hulp inroepen om de definitieve versie op orde te krijgen. Als er een taalvaardige leerling bij zit, dan kan die de rol van redacteur op zich nemen. Zo maken groepsleden gebruik van elkaars sterke kanten. “Het is belangrijker om te begeleiden dan te beoordelen”, vindt Wim Jagtenberg. “Taalvaardigheid kan gaan om de technische vaardigheden zoals de d’s en t’s, maar ook over denkvaardigheden. Het is goed om als team te bespreken hoe je dit bij elkaar brengt.”
Gerichte leesstrategieën voor meer leesplezier
In het hoger onderwijs moet je om kunnen gaan met grote hoeveelheden tekst. Dat betekent gericht aan de slag gaan met een leesdoel en een bijbehorende leesstrategie, geeft Marina Admiraal (Hogeschool Rotterdam) aan. “Als docent moet je je leerlingen en studenten hier echt bij ondersteunen en begeleiden.” Zie de zes manieren om het leesplezier en -succes te bevorderen. Docenten herkennen dit. “Geschiedenis is een leesvak, maar veel leerlingen haken af als ze een lange bron moeten lezen. Eén van mijn tips is: lees eerst alleen de eerste of laatste zin van een alinea.” Ook contextuele inbedding is een effectieve strategie om leerlingen vertrouwd te maken met de belangrijkste begrippen en processen. “Als ik in de klas een filmpje laat zien, is het altijd stil. Ik doe het om voorkennis te activeren of om te laten zien hoe iets in de praktijk wordt gebruikt.” Voor meer leesinspiratie klik hier
Voorgekookt experiment Taalvaardigheid binnen WERKplaats Aansluiting vo-ho
Het Einstein Lyceum wil schoolbreed taalontwikkelend lesgeven invoeren en doet binnen de WERKplaats mee met het voorgekookte experiment Taalontwikkelend lesgeven. Uit afgenomen enquêtes kwam naar voren dat zowel leerlingen als docenten problemen ervaren met woordenschat, tekstbegrip en het formuleren van zinnen. In het experiment in de WERKplaats is in samenwerking met Hogeschool Rotterdam een studiedag georganiseerd en heeft men o.a. ervaring opgedaan met het gebruik van schrijfkaders.
Lees de artikelen
Voor meer informatie over het thema Taalontwikkelend lesgeven kun je
contact opnemen met Carla Spek via c.a.spek@hr.nl.